ઇન્ટરનેશનલ ફ્લાઇટમાં જન્મેલા બાળકને કયા દેશની નાગરિકતા મળે?
ફ્લાઇટમાં મુસાફરી કરવી એ સારો અનુભવ છે, પરંતુ હજારો ફૂટની ઊંચાઈએ જો કોઈ મહિલા બાળકને જન્મ આપે તો તેની નાગરિકતા (Citizenship) અંગે અનેક સવાલો ઊભા થાય છે. આવી ઘટનાઓ ભાગ્યે જ બને છે, કારણ કે મોટાભાગની એરલાઇન્સ 28 થી 36 અઠવાડિયા પછી ગર્ભવતી મહિલાઓને મુસાફરીની મંજૂરી આપતી નથી. તેમ છતાં, જો આવું થાય, તો બાળકની નાગરિકતા કેટલીક બાબતો પર નિર્ભર કરે છે.
નાગરિકતા નક્કી કરતા મુખ્ય પરિબળો
બાળકને કયા દેશની નાગરિકતા મળશે તે મુખ્યત્વે નીચેના ત્રણ પરિબળો પર આધાર રાખે છે:
- માતા-પિતાની નાગરિકતા:
- ફ્લાઇટ કયા દેશમાં રજિસ્ટર્ડ છે:
- જન્મ સમયે ફ્લાઇટ કયા દેશની એરસ્પેસમાં હતી:
1. માતા-પિતાની નાગરિકતાના આધારે (ભારતીય નિયમ)
વિશ્વના મોટાભાગના દેશો એક સમાન નિયમનું પાલન કરે છે, જેમાં માતા-પિતાની નાગરિકતાના આધારે બાળકને નાગરિકતા મળે છે.
ભારતમાં નિયમ: જો બાળક વિદેશથી આવતી ફ્લાઇટમાં જન્મે અને માતા-પિતામાંથી કોઈ એક ભારતનો નાગરિક હોય, તો બાળક ભારતીય નાગરિકતા મેળવી શકે છે, પછી ભલે તે વિશ્વના કોઈપણ ખૂણામાં જન્મ્યું હોય.
2. એરસ્પેસના આધારે (આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદો)
જો બાળકનો જન્મ કોઈ દેશની એરસ્પેસ (હવાઈ સીમા)માં થાય, તો તે દેશ તેના કાયદાના આધારે નાગરિકતા આપી શકે છે.
યુએસએ (USA)નો નિયમ: ઉદાહરણ તરીકે, અમેરિકા (USA) તેની એરસ્પેસમાં જન્મેલા બાળકોને અમેરિકાની નાગરિકતા આપે છે. આ નિયમને ‘જ્યુસ સોલી’ (Jus Soli – જન્મસ્થળનો કાયદો) કહેવામાં આવે છે.
3. ફ્લાઇટના રજિસ્ટ્રેશનના આધારે
જો કોઈ બાળક એવા વિસ્તારમાં જન્મે છે જે કોઈપણ દેશની સરહદોની અંદર નથી (જેમ કે આંતરરાષ્ટ્રીય દરિયાઈ વિસ્તારમાં), તો નાગરિકતા નક્કી કરવી થોડી વધુ મુશ્કેલ બને છે.
જહાજનો નિયમ: આ પરિસ્થિતિમાં, સામાન્ય રીતે જે દેશમાં ફ્લાઇટ નોંધાયેલ (Registered) છે, તે દેશના નિયમોને ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે. પ્લેનને તે દેશનું જહાજ માનવામાં આવે છે જ્યાં તેનું રજિસ્ટ્રેશન થયું હોય છે.
આમ, ફ્લાઇટમાં જન્મેલા બાળકને નાગરિકતા આપવાનો નિર્ણય માતા-પિતાની નાગરિકતા, જન્મસ્થળ (એરસ્પેસ) અને ફ્લાઇટના રજિસ્ટ્રેશન પર આધાર રાખે છે.
