World Environment Day 2025: પ્લાપ્લાસ્ટિકથી ઝેર બની રહી છે જિંદગી; ચા ના કપથી પાણીની બોટલ સુધી, કૅન્સરનો ખતરો વધી રહ્યો છે
World Environment Day 2025 ની થીમ “પ્લાસ્ટિક પ્રદૂષણને હરાવવા” રાખવામાં આવી છે, જે આ વર્ષના સૌથી ગંભીર આરોગ્ય અને પર્યાવરણીય પડકારોમાંના એક પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. પ્લાસ્ટિક હવે માત્ર પૃથ્વીને જ નહીં પરંતુ માનવ શરીરને પણ ઝેર આપી રહ્યું છે. રોજિંદા જીવનમાં વપરાતી પ્લાસ્ટિકની વસ્તુઓ – જેમ કે ચાના કપ, પાણીની બોટલ અને રસોડાના કન્ટેનર – ધીમે ધીમે કેન્સર જેવા જીવલેણ રોગોનું કારણ બની રહ્યા છે.
રસોડું રોગોનું મૂળ કારણ બની રહ્યું છે
જો તમે તમારા રસોડામાં એક વાર ધ્યાનથી જુઓ, તો તમને ખબર પડશે કે મસાલાથી લઈને કઠોળ સુધી, ટિફિનથી લઈને પાણીની બોટલ સુધી – મોટાભાગની વસ્તુઓ પ્લાસ્ટિકની બનેલી છે. ઘણા લોકો લાંબા સમય સુધી ‘યુઝ એન્ડ થ્રો’ નિકાલજોગ વસ્તુઓનો પણ ઉપયોગ કરે છે, જેના કારણે માઇક્રોપ્લાસ્ટિક શરીરમાં પહોંચે છે.
કાગળના કપ પણ સલામત નથી
કાગળના કપને ઘણીવાર સલામત માનવામાં આવે છે, પરંતુ વાસ્તવિકતા એ છે કે તેમાં પ્લાસ્ટિકનો પાતળો પડ હોય છે, જે ગરમ ચા રેડતાની સાથે જ ઓગળવા લાગે છે અને સીધો પેટમાં જાય છે. એટલે કે, તમે વિચારો છો કે તમે કાગળના કપમાં ચા પીને પર્યાવરણને મદદ કરી રહ્યા છો, પરંતુ વાસ્તવમાં તમે તમારા શરીરમાં ઝેર લઈ રહ્યા છો.
માઈક્રોપ્લાસ્ટિક કેવી રીતે નુકસાન પહોંચાડે છે?
હવામાં હાજર માઈક્રોપ્લાસ્ટિક કણો શ્વાસ દ્વારા શરીરમાં પ્રવેશી શકે છે. આ કણો ફેફસામાં જઈ શકે છે અને બળતરા, અસ્થમા અને લાંબા ગાળાના પલ્મોનરી રોગોનું કારણ બની શકે છે.
- તાજેતરના સંશોધનમાં એ પણ દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે માઈક્રોપ્લાસ્ટિક રક્ત પ્રવાહને અસર કરે છે, જે હૃદય સંબંધિત રોગોનું જોખમ વધારે છે.
- તેમાં હાજર BPA અને phthalates જેવા રસાયણો હોર્મોન્સને અસર કરે છે, જે પ્રજનન, શિશુ વિકાસ અને રોગપ્રતિકારક શક્તિને અસર કરે છે.
- માઈક્રોપ્લાસ્ટિકના સતત સંપર્કમાં આવવાથી રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડે છે.
કેન્સર અને અસ્થમાનું જોખમ
પ્લાસ્ટિકમાં જોવા મળતા ઝેરી તત્વોને કારણે બે રોગો ખાસ કરીને ઝડપથી વધી રહ્યા છે:
- અસ્થમા – પ્લાસ્ટિકમાંથી નીકળતું ઝેર ફેફસાંને નુકસાન પહોંચાડી રહ્યું છે.
- પલ્મોનરી કેન્સર – પ્લાસ્ટિક બાળવાથી નીકળતો ઝેરી ગેસ શ્વાસ દ્વારા શરીરમાં પ્રવેશી શકે છે અને કેન્સરનું કારણ બની શકે છે.
તમે શું કરી શકો છો?
- સ્ટીલ, કાચ અને માટીના વાસણોનો ઉપયોગ વધારો.
- નિકાલજોગ અને સિંગલ-યુઝ પ્લાસ્ટિક ટાળો.
- કાગળના કપ અને પ્લાસ્ટિક બોટલનો ઉપયોગ બંધ કરો.
- બાળકો માટે BPA-મુક્ત ટિફિન અને બોટલ પસંદ કરો.
યાદ રાખો, પ્લાસ્ટિક ફક્ત પર્યાવરણનો જ નહીં, પણ તમારા સ્વાસ્થ્યનો પણ દુશ્મન છે. નાની આદતો બદલીને, તમે તમારી જાતને અને તમારા પરિવારને મોટી બીમારીથી બચાવી શકો છો.
