ઘરમાં શંખ રાખવાની યોગ્ય દિશા અને નિયમો
વાસ્તુ શાસ્ત્ર (Vastu Shastra) અનુસાર, ઘરમાં શંખ રાખવો અત્યંત શુભ માનવામાં આવે છે. શંખને ભગવાન વિષ્ણુનું પ્રિય પ્રતીક માનવામાં આવ્યું છે અને તે સકારાત્મક ઊર્જા, ધન લાભ તથા સૌભાગ્યને આકર્ષે છે. ધાર્મિક અનુષ્ઠાનો અને પૂજા-પાઠમાં શંખના ધ્વનિને પવિત્ર માનવામાં આવે છે, કારણ કે તેની ઉત્પત્તિ સમુદ્ર મંથન સમયે થઈ હતી.
ઘરમાં શંખ રાખવાથી દેવી-દેવતાઓના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત થાય છે, જેનાથી ઘરમાં સુખ-શાંતિ અને સમૃદ્ધિ જળવાઈ રહે છે. જો કે, વાસ્તુ શાસ્ત્રમાં શંખ રાખવા અને તેના ઉપયોગના કેટલાક વિશેષ નિયમો જણાવવામાં આવ્યા છે. આ નિયમોનું પાલન ન કરવા પર શુભને બદલે અશુભ પરિણામ પણ મળી શકે છે.
૧. શંખ રાખવાની શુભ દિશા અને સ્થાન
વાસ્તુ શાસ્ત્ર અનુસાર, શંખને રાખવા માટે સૌથી શુભ દિશા ઈશાન ખૂણો (ઉત્તર-પૂર્વ દિશા) માનવામાં આવી છે.
દિશા: શંખને હંમેશા ઘરના મંદિર અથવા પૂજા સ્થાનની નજીક ઈશાન ખૂણામાં જ રાખવો જોઈએ.
લાભ: આ દિશામાં રાખેલો શંખ ઘરમાં સકારાત્મક ઊર્જાનો સંચાર કરે છે અને ધન-સંપત્તિમાં વૃદ્ધિના દ્વાર ખોલે છે.
૨. શંખની પવિત્રતા અને સફાઈ
શંખને દેવતાઓનું પ્રતીક માનવામાં આવ્યું છે, તેથી તેની પવિત્રતા જાળવવી અનિવાર્ય છે.
સફાઈ: શંખને હંમેશા સાફ-સૂથરી જગ્યા પર જ રાખવો જોઈએ.
નિયમ: જ્યારે પણ શંખ વગાડો, તેના તરત પછી તેને સ્વચ્છ પાણીથી ધોઈને જ પાછો મૂકો. ગંદી કે ધૂળવાળી જગ્યાએ રાખવાથી નકારાત્મક ઊર્જા ફેલાઈ શકે છે અને ઘરનું વાતાવરણ પ્રભાવિત થઈ શકે છે.
અખંડિત શંખ: હંમેશા એ સુનિશ્ચિત કરો કે શંખ ક્યાંયથી પણ તૂટેલો કે ખંડિત ન હોય. ખંડિત શંખ પૂજા માટે અશુભ માનવામાં આવે છે.
૩. શંખ રાખવાની યોગ્ય રીત
શંખને ક્યારેય પણ સીધો જમીન પર ન મૂકવો જોઈએ. આ દેવતાઓના પ્રતીકના અપમાન સમાન માનવામાં આવે છે.
આધાર: પૂજા દરમિયાન શંખને હંમેશા કોઈ સ્વચ્છ કપડા (લાલ કે પીળું) અથવા નાના સ્ટેન્ડ (Shankh Stand) પર જ રાખવો જોઈએ.
મૂર્તિના સંદર્ભમાં: શંખને ભગવાન વિષ્ણુ, માતા લક્ષ્મી કે બાળ ગોપાળની મૂર્તિની જમણી બાજુએ રાખવો શુભ માનવામાં આવે છે.
મુખની સ્થિતિ: શંખનો ખુલ્લો અથવા અણીવાળો ભાગ હંમેશા ઉપરની તરફ હોવો જોઈએ. આવું કરવાથી ઘરમાં સકારાત્મક કંપન વધે છે અને માતા લક્ષ્મીની કૃપા જળવાઈ રહે છે.
૪. ઘરમાં શંખની સંખ્યાનો નિયમ
વાસ્તુ શાસ્ત્રમાં ઘરમાં એકથી વધુ શંખ રાખવાનો પણ વિધાન છે.
સંખ્યા: ઘરમાં ઓછામાં ઓછા બે શંખ રાખવા શુભ માનવામાં આવે છે.
ઉપયોગ:
પૂજાનો શંખ: આ શંખ માત્ર પૂજન (અભિષેક) અને ધાર્મિક અનુષ્ઠાનોમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે. તેને વગાડવામાં આવતો નથી.
વગાડવાનો શંખ: આ શંખ ફક્ત આરતીના સમયે કે શુભ કાર્યોની શરૂઆતમાં વગાડવા માટે રાખવામાં આવે છે.
ધ્યાન રાખો: પૂજાના શંખને વગાડવાથી બચવું જોઈએ, અને વગાડવાના શંખનો ઉપયોગ માત્ર ધ્વનિ ઉત્પન્ન કરવા માટે કરવો જોઈએ.
૫. શંખના લાભનું રહસ્ય
શંખના ધ્વનિ અને હાજરીનું વૈજ્ઞાનિક તેમજ ધાર્મિક મહત્ત્વ છે:
સકારાત્મક ઊર્જા: શંખમાંથી નીકળતો ધ્વનિ ઘરની નકારાત્મક ઊર્જાનો નાશ કરે છે અને વાતાવરણને શુદ્ધ બનાવે છે.
સ્વાસ્થ્ય લાભ: શંખ વગાડવાથી ફેફસાંનો વ્યાયામ થાય છે, જેનાથી શ્વસન સંબંધિત બીમારીઓ દૂર થાય છે.
ધન-સંપત્તિ: માતા લક્ષ્મીને શંખ અત્યંત પ્રિય છે, તેથી જ્યાં શંખ હોય છે, ત્યાં ધન-સંપત્તિ અને સૌભાગ્ય આપોઆપ આકર્ષાય છે.
