SEBI: ભારતીય બજારમાં હેરાફેરીનો આરોપ લાગ્યા બાદ જેન સ્ટ્રીટની મુશ્કેલીઓ વધી
SEBI: ભારતીય નિયમનકારી સંસ્થા સેબીએ અમેરિકન ગ્લોબલ ટ્રેડિંગ કંપની જેન સ્ટ્રીટ પર તેની તપાસનો વ્યાપ વધાર્યો છે. હવે નિયમનકારી કંપની ફક્ત ભારતીય બજાર જ નહીં, પરંતુ અન્ય એક્સચેન્જો અને સૂચકાંકો પર જેન સ્ટ્રીટની પ્રવૃત્તિઓની પણ તપાસ કરશે. અગાઉ, સેબીએ કંપનીને ભારતીય શેરબજારમાં વેપાર કરવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો અને લગભગ રૂ. 4,843 કરોડની સંપત્તિઓ સ્થિર કરી હતી.
તપાસમાં ઝડપી અને કડક પગલાં
મીડિયા અહેવાલો અનુસાર, સેબી આ તપાસ અંગે ખૂબ જ ગંભીર છે અને તેને ઝડપી બનાવવામાં આવી છે. જોકે, કંપનીએ સેબીના આદેશને નકારી કાઢ્યો છે અને કહ્યું છે કે તેઓ નિયમનકારી સંસ્થા સાથે વાત કરશે અને તમામ નિયમોનું પાલન કરશે. સેબીએ કંપનીને 21 દિવસની અંદર જવાબ આપવાની અથવા વાંધો નોંધાવવાની તક આપી છે. જો કંપની ઇચ્છે તો, તે સિક્યોરિટીઝ એપેલેટ ટ્રિબ્યુનલમાં પણ આ આદેશને પડકારી શકે છે.
શું છે આખો મામલો?
સેબીએ 5 જુલાઈના રોજ શેરબજારમાં સંભવિત અનિયમિતતાઓની તપાસ શરૂ કરી હતી, જેમાં અમેરિકન ટ્રેડિંગ કંપની જેન સ્ટ્રીટનું નામ સામે આવ્યું હતું. તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે કંપનીએ શેર, ફ્યુચર્સ અને ઓપ્શન્સમાં ખાસ વ્યૂહરચના અપનાવીને ભારે નફો કર્યો હતો.
સેબીના જણાવ્યા અનુસાર, કંપનીએ પહેલા એક્સપાયરી દિવસે બેંક નિફ્ટી અને નિફ્ટીમાં ભારે ખરીદી કરી, પછી ઓપ્શન્સમાં શોર્ટ પોઝિશન લીધી અને બપોરે શેર વેચી દીધા. આના કારણે ઇન્ડેક્સ નીચે ગયો અને ઓપ્શન્સમાંથી નફો થયો. ઘણી વખત કંપનીએ છેલ્લા કલાકમાં ઇન્ડેક્સને ઉપર ધકેલી દીધો જેથી લાંબા પોઝિશનવાળા ઓપ્શન્સ નફામાં વેચી શકાય. આ બધી પ્રવૃત્તિઓ જેન સ્ટ્રીટના વિવિધ એકમો દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
ડેરિવેટિવ્ઝ માર્કેટ અને નાના રોકાણકારો
ભારતમાં ડેરિવેટિવ્ઝ માર્કેટ વિશ્વમાં સૌથી મોટું છે. એપ્રિલ 2025 માં, અહીં 7.3 અબજથી વધુ સોદા થયા હતા, જે વૈશ્વિક ઇક્વિટી ડેરિવેટિવ ટ્રેડિંગનો લગભગ 60% હતો. લાખો નાના રોકાણકારો પણ અહીં સામેલ છે, જેમના રક્ષણ માટે સેબીએ ઘણા નિયમો બનાવ્યા છે, જેમ કે કોન્ટ્રાક્ટની સંખ્યા મર્યાદિત કરવી અને ટ્રેડિંગ લોટનું કદ વધારવું.
જોકે આ નિયમોએ એક્સપાયરી દિવસે રિટેલ રોકાણકારોની ભાગીદારી ઘટાડી છે, ઘણા રોકાણકારો હજુ પણ ટૂંકા ગાળાના ટ્રેડિંગ અને એક્સપાયરી ડે પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આ જ કારણ છે કે સેબી આવા કિસ્સાઓમાં કડક પગલાં લઈ રહી છે.
