NASA: સૌર ખતરો પૃથ્વી તરફ આગળ વધી રહ્યો છે – શું આપણે તૈયાર છીએ?
NASA: છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં સૂર્યની વધતી જતી ગતિવિધિએ વૈજ્ઞાનિકોની ઊંઘ હરામ કરી દીધી છે. સતત થઈ રહેલા શક્તિશાળી સૌર વિસ્ફોટો (સોલર ફ્લેર) એ અવકાશ હવામાન વૈજ્ઞાનિકોને ગંભીર ચેતવણી આપી છે. હવે જ્યારે આ ઉર્જાથી ભરેલા કિરણો સીધા પૃથ્વી તરફ નિર્દેશિત થશે, ત્યારે તેની અસર ફક્ત અવકાશી પદાર્થો સુધી મર્યાદિત રહેશે નહીં, પરંતુ આપણા મોબાઇલ નેટવર્ક, જીપીએસ, ઇન્ટરનેટ અને પાવર ગ્રીડ પર પણ જોઈ શકાશે.
સૂર્ય પર શું થઈ રહ્યું છે?
સૂર્યનો એક અત્યંત સક્રિય પ્રદેશ, જેને સનસ્પોટ AR4087 કહેવાય છે, તે સતત X-ક્લાસ જ્વાળાઓ ફાટી રહ્યો છે. આ સૌર વિસ્ફોટોની સૌથી શક્તિશાળી શ્રેણી છે. ૧૩ મેના રોજ, X1.2 જ્વાળા પ્રથમ પૃથ્વી પર ત્રાટક્યા, અને બીજા દિવસે X2.7 જ્વાળાએ રેડિયો સિગ્નલોને અસર કરવાનું શરૂ કર્યું.
કયા વિસ્તારો પ્રભાવિત થયા?
બીજા આગ પછી રેડિયો બ્લેકઆઉટની ઘટનાઓ બની. અમેરિકા, યુરોપ, આફ્રિકા અને દક્ષિણ એશિયાના ઘણા ભાગોમાં રેડિયો સંદેશાવ્યવહાર અસ્થાયી રૂપે ખોરવાઈ ગયો હતો. એ સ્પષ્ટ થઈ ગયું કે જો આ વાવાઝોડાની તીવ્રતા વધતી રહેશે, તો સંદેશાવ્યવહાર, નેવિગેશન અને પાવર સિસ્ટમ્સ પર ખરાબ અસર પડી શકે છે.
અમેરિકા પહેલેથી જ સતર્ક છે
આ સંભવિત જોખમોને ધ્યાનમાં રાખીને, યુ.એસ.એ 8 મેના રોજ કોલોરાડોમાં અવકાશ હવામાન કટોકટી કવાયત હાથ ધરી હતી. આ કવાયતમાં રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અને અવકાશ એજન્સીઓ ભાગ લઈ રહી હતી જેથી મૂલ્યાંકન કરી શકાય કે જો 2028 માં કોઈ સુપરસોલર વાવાઝોડું પૃથ્વી પર ત્રાટકશે તો સરકારો અને સિસ્ટમો કેવી રીતે પ્રતિક્રિયા આપશે. આ કવાયતમાં દર્શાવવામાં આવ્યું હતું કે કેવી રીતે એક શક્તિશાળી સૌર વાવાઝોડું ઇન્ટરનેટ, પાવર ગ્રીડ અને સેટેલાઇટ સંદેશાવ્યવહારને સંપૂર્ણપણે બંધ કરી શકે છે.
સામાન્ય લોકોએ શું કરવું જોઈએ?
- મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજો અને એપ્લિકેશનોને ઑફલાઇન સાચવીને રાખો.
- મોબાઇલ નેટવર્કના વિકલ્પ તરીકે જૂના FM/AM રેડિયો રાખો.
- સૌર તોફાન ચેતવણીઓ માટે ISRO, NOAA અથવા IMD જેવી સત્તાવાર એજન્સીઓને અનુસરો.
- ઘરમાં બેકઅપ પાવર અને ટોર્ચની વ્યવસ્થા રાખો.
ઉપગ્રહો પર ખતરો મંડરાઈ રહ્યો છે
સૌર તોફાનો માત્ર રેડિયો તરંગોને જ અસર કરતા નથી, પરંતુ ઉપગ્રહોની ભ્રમણકક્ષા અને તેમના ઉપકરણોને પણ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. આનાથી GPS અને એર ટ્રાફિક કંટ્રોલ જેવી નેવિગેશન સિસ્ટમ્સ અસ્થિર થઈ શકે છે. કોઈપણ કટોકટીની સ્થિતિમાં રૂટ ડાયવર્ઝન જેવા નિર્ણયો લઈ શકાય તે માટે એરલાઇન્સને એલર્ટ પર રાખવામાં આવી છે.
ભારતે પણ સાવધ રહેવું પડશે
ભારત જેવા દેશમાં, જ્યાં ડિજિટલ નેટવર્ક, પાવર ગ્રીડ અને ટેલિકોમ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર હવે ગ્રામીણ વિસ્તારો સુધી વિસ્તરેલું છે, આવી ઘટનાઓની વ્યાપક અસર થઈ શકે છે. ઇસરો અને આઇએમડીએ સતત દેખરેખ રાખવી પડશે જેથી સામાન્ય લોકોને સમયસર સચોટ ચેતવણીઓ આપી શકાય.
