Trade Deal: કૃષિ અને ડેરી ક્ષેત્ર અવરોધો બન્યા, ભારત-અમેરિકા વેપાર કરાર અધૂરો
Trade Deal: ભારત અને અમેરિકા વચ્ચેના પ્રસ્તાવિત વેપાર કરાર પર વ્યાપાર જગતની નજર છે. દરેક વ્યક્તિ આ બહુપ્રતિક્ષિત વેપાર કરારની આતુરતાથી રાહ જોઈ રહ્યા છે. જોકે, હવે બોલ અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના કોર્ટમાં છે, જેમણે નક્કી કરવાનું છે કે ભારત સાથે કેવા પ્રકારનો કરાર કરવો. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ભારતે સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે તે કોઈપણ દબાણ સામે ઝૂકશે નહીં અને ફક્ત પોતાની શરતો પર જ વ્યવહાર કરશે.
ભારતે અમેરિકા સાથેના વેપાર કરાર હેઠળ કૃષિ અને ડેરી જેવા સંવેદનશીલ ક્ષેત્રોમાં પોતાની મર્યાદા નક્કી કરી છે. ભારત આ ક્ષેત્રોમાં કોઈપણ પ્રકારની ડ્યુટી છૂટ આપવાના પક્ષમાં નથી. હવે આ કરારને અંતિમ સ્વરૂપ આપવાની જવાબદારી વોશિંગ્ટનની છે. સૂત્રો કહે છે કે જો બધા મુદ્દાઓ પર સર્વસંમતિ બને છે, તો 9 જુલાઈ પહેલા વચગાળાના વેપાર કરારની જાહેરાત કરી શકાય છે.
9 જુલાઈની આ સમયમર્યાદા એટલા માટે પણ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ભારત સહિત ઘણા દેશોને 90 દિવસની ટેરિફ મુક્તિ આપી હતી, જે તે જ દિવસે સમાપ્ત થઈ રહી છે. આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં, ભારત અને અમેરિકાએ દ્વિપક્ષીય વેપાર કરાર (BTA) માટે વાટાઘાટો શરૂ કરવાની જાહેરાત કરી હતી. બંને પક્ષો પાનખર સુધીમાં BTAનો પ્રથમ તબક્કો પૂર્ણ કરવાની યોજના ધરાવે છે. આ પહેલા, વચગાળાના વેપાર કરારને અંતિમ સ્વરૂપ આપવાના પ્રયાસો ચાલી રહ્યા છે.
નોંધનીય છે કે 2 એપ્રિલના રોજ, અમેરિકાએ ભારતીય માલ પર 26 ટકા વધારાની પ્રતિક્રિયાત્મક ડ્યુટી લાદી હતી, પરંતુ તેને 90 દિવસ માટે મુલતવી રાખવામાં આવી હતી. જોકે, 10 ટકાની મૂળભૂત ડ્યુટી હજુ પણ અમલમાં છે. ભારત આ 26 ટકા ડ્યુટીમાંથી સંપૂર્ણપણે મુક્તિ મેળવવા માંગે છે.
એક સૂત્રએ માહિતી આપી હતી કે જો પ્રસ્તાવિત વેપાર વાટાઘાટો નિષ્ફળ જાય, તો આ વધારાની ડ્યુટી ફરીથી લાદવામાં આવી શકે છે. વાણિજ્ય મંત્રી પિયુષ ગોયલે તાજેતરમાં જ કહ્યું હતું કે ભારત સમયમર્યાદાના આધારે કોઈપણ વેપાર કરાર સ્વીકારશે નહીં. તેમણે સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે ભારત રાષ્ટ્રીય હિતમાં અને બંને દેશો માટે ફાયદાકારક હોય તો જ કરાર કરશે.
ગયા અઠવાડિયે, ભારતીય પ્રતિનિધિમંડળ અમેરિકાના પ્રવાસથી પરત ફર્યું છે, જ્યાં તેઓએ વોશિંગ્ટનમાં વચગાળાના વેપાર કરાર પર ચર્ચા કરી હતી. સ્ટીલ, એલ્યુમિનિયમ (50%) અને વાહનો (25%) પર ટેરિફ પણ બંને દેશો વચ્ચે મતભેદનો વિષય છે.
ભારતે અમેરિકાને કોઈપણ છૂટ આપવાનો ઇનકાર કર્યો છે, ખાસ કરીને કૃષિ અને ડેરી ઉત્પાદનો પર. ભારતે તેના વેપાર કરારોમાં હંમેશા આ બે ક્ષેત્રોને સંવેદનશીલ માન્યા છે અને તેમને ક્યારેય વૈશ્વિક બજાર માટે ખુલ્લા મૂક્યા નથી. ટ્રમ્પે તાજેતરમાં એમ પણ કહ્યું હતું કે તેમનું વહીવટીતંત્ર 10-12 દેશોને પ્રતિશોધાત્મક ટેરિફ દરો અંગે માહિતી ધરાવતા પત્રો મોકલી રહ્યું છે અને આ પ્રક્રિયા 9 જુલાઈ સુધીમાં પૂર્ણ થઈ શકે છે.
