Ankara Meeting: અંકારામાં ચીન-તુર્કી ગુપ્ત બેઠક: શું ભારત વિરુદ્ધ કાવતરું ઘડાઈ રહ્યું છે?
Ankara Meeting: ભારતના બે વ્યૂહાત્મક હરીફો – ચીન અને તુર્કીએ – તાજેતરમાં તુર્કીની રાજધાની અંકારામાં એક ગુપ્ત બેઠક યોજી હતી. સત્તાવાર રીતે આ બેઠક અફઘાનિસ્તાનના વિકાસના મુદ્દા પર આયોજિત કરવામાં આવી હતી, પરંતુ નિષ્ણાતો માને છે કે તેની પાછળ ભારત વિરોધી વ્યૂહરચનાઓની ચર્ચા વધુ મુખ્ય હતી.
Ankara Meeting: આ બેઠકનો સમય પણ પ્રશ્નો ઉભા કરી રહ્યો છે કારણ કે તે એવા સમયે થઈ હતી જ્યારે ભારતના વિદેશ પ્રધાન એસ. જયશંકર અને તાલિબાનના કાર્યકારી વિદેશ પ્રધાન વચ્ચે ફોન પર વાતચીત થઈ હતી – આ બેઠકના એક દિવસ પહેલા.
મીટિંગ પર પ્રશ્નો કેમ ઉઠાવવામાં આવી રહ્યા છે?
સામાન્ય રીતે, જો કોઈ દેશના વિકાસ વિશે ચર્ચા થતી હોય, તો તે દેશના પ્રતિનિધિઓની હાજરી સ્વાભાવિક માનવામાં આવે છે.
પરંતુ અંકારાની બેઠકમાં કોઈ વરિષ્ઠ અફઘાન અધિકારીનો સમાવેશ થયો ન હતો, જેના કારણે બેઠક પાછળના હેતુ અંગે શંકા ઉભી થઈ.
આ બેઠકમાં ચીનના ખાસ પ્રતિનિધિ યુ ઝિયાઓયોંગ અને તુર્કીના નાયબ વિદેશ પ્રધાન બેરિઝ એકિન્સી હાજર રહ્યા હતા. કેટલાક અન્ય નીચલા સ્તરના અધિકારીઓ પણ હાજર હતા.
ચીન-પાકિસ્તાનનું દબાણ: ભારતને અફઘાનિસ્તાનથી દૂર રાખવાની કવાયત
આ પહેલી વાર નથી જ્યારે ચીન અને પાકિસ્તાને અફઘાનિસ્તાનમાં ભારતના પ્રભાવને મર્યાદિત કરવાનો પ્રયાસ કરવા માટે સાથે મળીને કામ કર્યું હોય.
૧૦ મેના રોજ, ચીન અને પાકિસ્તાનના ખાસ દૂતોએ કાબુલમાં તાલિબાનના વિદેશ મંત્રીને મળ્યા.
પાકિસ્તાની અખબાર એક્સપ્રેસ ટ્રિબ્યુન અનુસાર, બંને દેશોએ તાલિબાનને વિનંતી કરી કે:
- ભારતની હાજરી ફક્ત રાજદ્વારી સ્તર સુધી મર્યાદિત હોવી જોઈએ,
- અફઘાનિસ્તાને ભારત સાથે કોઈપણ વેપાર કે આર્થિક કરાર ન કરવો જોઈએ,
- અને ભારતને અફઘાનિસ્તાનમાં કોઈપણ બાંધકામ કે સહાય પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવાની મંજૂરી આપવી જોઈએ નહીં.
સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, તાલિબાને આ અંગે કોઈ સ્પષ્ટ પ્રતિક્રિયા આપી નથી, જેના કારણે આ પ્રયાસોની સફળતા અનિશ્ચિત છે.
ભારત માટે રાજદ્વારી ચેતવણી?
ભારતે હજુ સુધી તાલિબાન સરકારને માન્યતા આપી નથી, પરંતુ તાજેતરના દિવસોમાં વાતચીત અને માનવતાવાદી સહાય દ્વારા કાબુલ સાથે સંપર્ક જાળવી રાખ્યો છે. બીજી તરફ, ચીન અને પાકિસ્તાન તાલિબાન સાથે સંબંધો ગાઢ બનાવીને ત્યાં પોતાનો પ્રભાવ વધારવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.
હવે આ સમીકરણમાં તુર્કીની સક્રિય સંડોવણી સૂચવે છે કે ભારત વિરોધી ધ્રુવીકરણ વધુ તીવ્ર બની શકે છે.
તાલિબાન સ્ટેટસ
2021 માં અશરફ ગની સરકારને હટાવીને સત્તામાં આવેલી તાલિબાન સરકારને હજુ સુધી કોઈ મોટી વૈશ્વિક શક્તિ તરફથી માન્યતા મળી નથી.
ભારત પણ ઔપચારિક માન્યતાથી દૂર રહી રહ્યું છે પરંતુ રાજદ્વારી સંતુલન જાળવી રાખીને માનવતાવાદી ધોરણે વાતચીત ચાલી રહી છે.
અંકારામાં ચીન અને તુર્કીની આ ગુપ્ત બેઠક ભલે સપાટી પર વિકાસ વિશે વાત કરે, પરંતુ તેની અંદર ભૂ-રાજકીય સમીકરણોની એક નવી સ્ક્રિપ્ટ લખાઈ રહી છે.
ભારતે આ પગલાંનો રાજદ્વારી રીતે જવાબ આપવો જોઈએ, સાથે સાથે અફઘાનિસ્તાનમાં પોતાનું સ્થાન મજબૂતીથી જાળવી રાખવું જોઈએ – કારણ કે આ ફક્ત અફઘાન નીતિનો જ નહીં પરંતુ પ્રાદેશિક શક્તિ સંતુલનનો પ્રશ્ન બની રહ્યો છે.
