Axiom-4 mission: શા માટે ISS સુધી પહોંચવામાં 28 કલાક લાગે છે, જ્યારે અંતર માત્ર 400 કિમી છે?
Axiom-4 mission: ભારતના ગ્રુપ કેપ્ટન શુભાંશુ શુક્લા એક્સિઓમ મિશન-૪ હેઠળ આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ મથક (ISS) માટે રવાના થયા છે. ISS પૃથ્વીથી લગભગ ૪૦૦ કિલોમીટર દૂર છે અને તેની ગતિ ૭.૮ કિમી/સેકન્ડ છે, છતાં શુભાંશુ શુક્લાને ત્યાં પહોંચવામાં લગભગ ૨૮.૫ થી ૨૯ કલાક લાગે છે. તો આટલો સમય કેમ લાગે છે?
1. અંતર તો નાની જ છે, તો સમય કેમ વધારે?
400 કિમી અંતર ધરાવતું ISS પૃથ્વીથી એટલું નજીક હોવા છતાં અવકાશયાનને તરત જ ISS સુધી પહોંચી શકાય એટલી ઝડપથી ન જવું પડે. અવકાશયાનને પૃથ્વીના ગુરુત્વાકર્ષણ (ગ્રાવિટી)માંથી બહાર નીકળીને યોગ્ય ભ્રમણકક્ષામાં પ્રવેશવું પડે છે, જે માટે ગતિ ઘટાડવી અને નિયંત્રણ સાથે આગળ વધવું જરૂરી છે.
2. ડ્રેગન અવકાશયાન અને તેની કાંઈ ખાસિયતો
શુભાંશુ શુક્લા ડ્રેગન અવકાશયાનમાં મુસાફરી કરી રહ્યા છે, જે ખૂબ જ સચોટ અને સુરક્ષિત છે. ડ્રેગન અવકાશયાનનું ડોકિંગ ISS સાથે ખૂબ જ નાજુક પ્રક્રિયા છે, જેમાં ઓછામાં ઓછા જોખમ માટે અવકાશયાન ધીમે ધીમે, સ્ટેપ બાય સ્ટેપ આગળ વધે છે.
3. અવકાશયાનની ગતિ અને માર્ગદર્શન
અવકાશયાનને તરત જ ISS સુધી પહોંચવું નથી, કારણ કે:
- તેમને પૃથ્વીના ગુરુત્વાકર્ષણથી બચવું પડે છે, જેથી ભ્રમણકક્ષા (Orbit)માં સ્થિર થઈ શકે.
- ISS સાથે સમાન ગતિએ ભ્રમણ કરવા માટે અવકાશયાનની ઝડપ અને દિશા ને સાવચેતીથી ગોઠવવી પડે છે.
- ડોકિંગ દરમિયાન કોઈ પણ ભૂલ બહુ ખતરનાક બની શકે છે, તેથી અવકાશયાન ખૂબ જ નિયંત્રિત અને ધીમે ચાલે છે.
4. સલામતી અને ટેકનિકલ પડકારો
- અવકાશયાત્રીઓના સલામતી માટે ગતિ ધીમે રાખવી પડે છે.
- અવકાશયાનના સિસ્ટમમાં કોઈ ખામી નહીં થાય એ માટે અનેક ચેક અને સમાયોજનો જરૂરી છે.
- અવકાશમાં રેડિયેશન અને માઇક્રો મીટિયોરીટસ જેવા જોખમો હોય છે, જે માટે ખૂબ ધ્યાન રાખવું પડે છે.
5. અન્ય અવકાશયાન સાથે તુલના
બીજા અવકાશયાન જેવી સોયુઝ અથવા ડ્રેગન મિશન દર વખતે સમય અલગ લાગે છે. કેટલાક મિશનમાં માત્ર 6 કલાકમાં પણ ISS પહોંચી શકાય છે, જ્યારે કેટલાકમાં 24-30 કલાકનો સમય લાગતો હોય છે. આ બધું મિશનની યોજના, સલામતી અને ટેકનિકલ જરૂરિયાતો પર આધાર રાખે છે.
જ્યારે ISS પૃથ્વીથી 400 કિમી દૂર છે અને તેની ગતિ ખૂબ ઝડપી છે, ત્યારે પણ સુરક્ષિત અને ચોક્કસ ડોકિંગ માટે અવકાશયાનને ધીમે ધીમે ચાલવું પડે છે. આ કારણોસર શુભાંશુ શુક્લાને ISS સુધી પહોંચવા માટે 28 કલાકનો સમય લાગે છે.
