Chinaને મોટો ઝટકો: ટ્રમ્પની ધમકી બાદ પનામાએ પોતાની નીતિ બદલી, હવે ડ્રેગન શું કરશે?
China: પનામાએ ચીનને મોટો ફટકો આપ્યો છે કારણ કે તેના રાષ્ટ્રપતિ જોસ રાઉલ મોલિનાએ જાહેરાત કરી છે કે તેમના દેશે ચીનના બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવ (BRI) ને નવીકરણ ન કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. 2017 માં આ યોજનામાં જોડાયેલ પનામા હવે ભાગીદારીને આગળ વધારવા માટે ઉત્સુક નથી.
આ પગલું યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ તરફથી વધતા દબાણનું પરિણામ છે, ખાસ કરીને ટ્રમ્પ સત્તામાં આવ્યા પછી, જેમણે ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી કે ચીન પનામા કેનાલ ઝોનમાં તેની હાજરી વધારી શકે છે. ટ્રમ્પ માને છે કે નહેર ક્ષેત્રમાં ચીનની પ્રવૃત્તિઓ તે સંધિનું ઉલ્લંઘન કરી શકે છે જેના હેઠળ અમેરિકાએ 1999માં પનામાને જળમાર્ગનું નિયંત્રણ સોંપ્યું હતું.
અમેરિકી વિદેશ મંત્રી માર્કો રૂબિયો એ પનામાના રાષ્ટ્રપતિ સાથે મુલાકાત કરી અને ટ્રમ્પના સંદેશાને પુનરાવૃત્ત કર્યો, જેમાં પનામાને ચીનના પ્રભાવને ઘટાડવા માટે તરત પગલાં લેવા જોઈએ એવી સૂચના આપી. રૂબિયોએ પનામાને ચેતવણી આપી કે જો આ પગલાં ન લેવાય તો, અમેરિકા તેની રક્ષાની માટે યોગ્ય પગલાં ઉઠાવશે.
પનામા નહેરનું મહત્વ:
પનામા નહેર 82 કિલોમીટર લાંબું જલમાર્ગ છે, જે આટલાંટિક અને પ્રશાંત મહાસાગરોને જોડે છે. તેનો મુખ્ય મહત્વ એ છે કે આ શોર્ટકટથી જહાજોની યાત્રા સમયમાં વિશાળ ઘટાડો થાય છે, જે વૈશ્વિક વેપારની ગતિ વધારે છે. આ નહેરથી દરરોજ લાખો ટન માલની આપવાપ કરવામાં આવે છે, અને આ નહેર પનામાની અર્થવ્યવસ્થા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
પનામા અને ચીનના સંબંધો:
2017 માં પનામાએ ચીનની બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનીશિએટિવ (BRI) સાથે જોડાવાનો નિર્ણય લીધો હતો, જેના લીધે ચીને પનામામાં રોકાણ અને ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ્સમાં ભાગીદારીનો અવસર મેળવ્યો. જોકે, હવે પનામાએ આ યોજનાને આગળ વધારવા માટે મૌલિક નિર્ણય લીધો છે, જે શક્યત: અમેરિકાના દબાણની અસરથી થયો છે. ટ્રમ્પની સરકાર માને છે કે પનામા નહેર વિસ્તારમાં ચીનનો પ્રભાવ વધવાથી અમેરિકાની રણનૈતિક સ્થિતિ પર નકારાત્મક અસર પડી શકે છે.
અમેરિકાનું દબાણ:
પ્રેસિડેન્ટ ટ્રમ્પએ પનામા પર દબાણ મૂકીને ચીનના વધતા પ્રભાવને મર્યાદિત રાખવા માટેની સલાહ આપી છે. એમરિકી વિદેશ મંત્રી માર્કો રૂબિયો પનામાના રાષ્ટ્રપતિ સાથે મુલાકાત દરમિયાન આ સ્પષ્ટ કર્યું કે પનામાને ચીનના પ્રભાવને ઓછું કરવા માટે તરત પગલાં લેવા જોઈએ, જેથી અમેરિકા તેની સુરક્ષા અને વેપારની હિતોની રક્ષા કરી શકે.
હવે ચીન શું કરશે?
પનામાના આ નિર્ણયને ચીન માટે મોટો ઝટકો માનવામાં આવી રહ્યો છે. ચીન એ પહેલાં જ આફ્રિકા, એશિયા અને અન્ય વિસ્તારોમાં તેની બેલ્ટ એન્ડ રોડ પહેલ હેઠળ મોટા પ્રોજેક્ટ્સ પર કાર્ય શરૂ કરી દીધો છે. હવે પનામા નહેર વિસ્તારમાં ચીનનો પ્રભાવ ઘટાડવો બીજિંગ માટે એક મહત્વપૂર્ણ સામરક અને આર્થિક પડકાર બની શકે છે. હવે આ જોવું રસપ્રદ રહેશે કે ચીન આ પગલાને અનુરૂપ શું રણનીતિ અપનાવશે અને તે અન્ય દેશોમાં પોતાની પ્રોજેક્ટ્સને વધારવા માટે નવા રસ્તા શોધશે કે નહીં.
આ ઘટનાઓથી એ સ્પષ્ટ છે કે અમેરિકા અને ચીન વચ્ચેનો તણાવ વૈશ્વિક સ્તરે વધુ મજબૂત થઈ રહ્યો છે, અને હવે પનામા જેવા નાના દેશોના નિર્ણયો પણ વૈશ્વિક રાજકારણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહ્યા છે.
