Iran On IAEA: ઈરાન અને IAEA વચ્ચે તણાવ ઉગ્ર,ઈરાની સંસદનો મોટો નિર્ણય
Iran On IAEA: ઈરાન અને આંતરરાષ્ટ્રીય પરમાણુ ઉર્જા એજન્સી (IAEA) વચ્ચેના તણાવમાં વધુ એક મોટો વળાંક આવ્યો છે. ઈરાની સંસદે એક મહત્વપૂર્ણ જાહેરાત કરી છે, જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે IAEA સાથેનો તમામ સહયોગ હવે તોડી નાખવામાં આવશે – જ્યાં સુધી સંગઠનના કહેવાતા “સુરક્ષા નિરીક્ષણો” પૂર્ણ ન થાય.
સાંસદમાં પાસ કરાયેલી ઘોષણા: હવે ‘સ્વૈચ્છિક સહયોગ’ બંધ
ઈરાની સંસદના પ્રવક્તા ઈબ્રાહિમ રેઝાઈના જણાવ્યા અનુસાર, સંસદીય સમિતિએ IAEA સાથેના સહયોગની સંપૂર્ણ સમીક્ષાને મંજૂરી આપી છે. આ નિર્ણયમાં ખાસ કરીને દેખરેખ અને નિરીક્ષણ પ્રવૃત્તિઓ બંધ કરવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે. નૂરન્યૂઝ અને રોઇટર્સના અહેવાલો અનુસાર, આ પગલાને બહુમતી સાંસદોએ મંજૂરી આપી હતી.
ઈતિહાસમાં IAEA સાથે તણાવપૂર્ણ સંબંધો
IAEA અને ઈરાન વચ્ચેના સંબંધો લાંબા સમયથી તણાવગ્રસ્ત રહ્યા છે. 2015ની સંયુક્ત વ્યાપક કાર્ય યોજના (JCPOA) હેઠળ ઈરાનએ પોતાના યુરેનિયમ સંવર્ધન કાર્યક્રમ પર નિયંત્રણ મૂકવાની અને IAEAને સંપૂર્ણ ઍક્સેસ આપવા સંમતિ આપી હતી. પરંતુ 2018માં અમેરિકા JCPOAમાંથી એકતરફી રીતે બહાર નીકળ્યું પછી, ઈરાને પણ ધીમે ધીમે તેનું પાલન ઘટાડવાનું શરૂ કર્યું.
IAEAનું મહત્વ: ભરોસામંદ દેખરેખનું એકમાત્ર સાધન
IAEA હજુ સુધી ઈરાનના અણુ કાર્યક્રમ પર વિશ્વાસપાત્ર દેખરેખ રાખતી સંસ્થા રહી છે. આ એજન્સી દ્વારા આપવામાં આવતી રિપોર્ટ્સ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે અણુહથિયાર નોબંધલાવાને લઇને મહત્વ ધરાવે છે. હવે જો ઈરાન આ સહયોગમાંથી સંપૂર્ણ રીતે બહાર નીકળી જાય છે, તો આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાય માટે એ ગંભીર ચિંતા બનશે.
Iran’s parliament has passed a bill halting cooperation with the IAEA.
The measure will bar IAEA inspectors from accessing Iran until the security of its nuclear facilities is ensured. pic.twitter.com/f2cMSAWHkN
— Seyed Mohammad Marandi (@s_m_marandi) June 25, 2025
વિશ્લેષણ: પારદર્શિતાથી દુર જવાનું પગલું
વિશ્લેષકો માને છે કે ઈરાનના તાજેતરના નિર્ણયથી તેનો અણુ કાર્યક્રમ વધુ અસ્પષ્ટ બની શકે છે, જેને લઈને પશ્ચિમી દેશો ખાસ કરીને યુરોપિયન યુનિયન અને અમેરિકા વધુ પ્રતિબંધો અથવા દબાણ વાપરી શકે છે.
જ્યારે સંસદે મંજુરી આપી છે, ત્યારે હવે ઇરાન સરકાર અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા વિભાગને આ નવા નિર્ણયનો અમલ કરવો પડશે. જો IAEAની સુરક્ષા તપાસો પૂર્ણ ન થાય, તો આ સહયોગ પુનઃસ્થાપિત થવાની શક્યતા ઓછી જણાય છે.
ઈરાનનું IAEA સાથેના સંબંધોને તોડી નાંખવાનો નિર્ણય માત્ર એક આંતરરાષ્ટ્રીય દબાણ સામેની પ્રતિક્રિયા નથી, પણ તેના અણુ કાર્યક્રમને લઇને વધતી રહેલી આંતરિક અને વૈશ્વિક રાજકીય દબાણની અસર પણ છે. આગામી સમયમાં તેની આંતરરાષ્ટ્રીય અસર નિર્ભર રહેશે કે આ તણાવને કઈ રીતે સંભાળવામાં આવે છે.
