Russia અને ભારતના સંબંધો: રાફેલ વિવાદમાં વાસ્તવિકતા શું છે?
આજે પણ ભારત રશિયા પાસેથી શસ્ત્રોનો સૌથી મોટો ખરીદનાર દેશ છે. યુક્રેન યુદ્ધને લઈને પશ્ચિમી દેશોએ રશિયા પર કડક પ્રતિબંધો લાદ્યા હતા, પરંતુ ભારતે રશિયા પાસેથી સસ્તું તેલ ખરીદવાનું ચાલુ રાખ્યું અને સંરક્ષણ સાધનો ખરીદવાનું પણ ચાલુ રાખ્યું. જોકે, આ દરમિયાન રશિયાની સરકારી મીડિયા ચેનલ ભારત અને ઇન્ડોનેશિયા જેવા દેશોને તેના સુખોઈ-57 ફાઇટર જેટ વેચવાના પ્રયાસમાં વ્યસ્ત છે.
ભારત દ્વારા તાજેતરમાં રાફેલ ફાઇટર જેટનો ઉપયોગ કરીને કરવામાં આવેલ ઓપરેશન સિંદૂર એક મોટી લશ્કરી સફળતા હતી. આ પછી, પાકિસ્તાની મીડિયા અને પ્રચાર મશીનરીએ રાફેલની ક્ષમતાઓ પર પ્રશ્નો ઉભા કર્યા. હવે રશિયાની સરકારી ચેનલ પણ એ જ લાઇનને અનુસરી રહી છે. તેણે ઇન્ડોનેશિયા દ્વારા 42 રાફેલ જેટની પ્રસ્તાવિત ખરીદી અંગે શંકાઓ ઉભી કરી અને નકારાત્મક સમાચાર પ્રસારિત કર્યા, જેમાં કહેવામાં આવ્યું કે સુખોઈ-57 રાફેલ કરતાં વધુ સારો વિકલ્પ છે. આ જ દલીલ પાકિસ્તાની મીડિયા દ્વારા પણ પ્રમોટ કરવામાં આવી રહી છે.
દાવો છે કે રશિયાનું Su-57 ‘પાંચમી પેઢીનું’ ફાઇટર જેટ છે જે ફક્ત રાફેલ જ નહીં, પરંતુ અમેરિકાના F-35 કરતાં પણ શ્રેષ્ઠ છે. રશિયા તેને દક્ષિણપૂર્વ એશિયા માટે “ગેમચેન્જર” માને છે, અને ભારત અને ઇન્ડોનેશિયામાં તેનો પ્રચાર થઈ રહ્યો છે. જોકે, ભારત અને ઇન્ડોનેશિયા બંને હાલમાં જૂના સુખોઈ વિમાનોનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે અને હવે તેમના કાફલાને અપગ્રેડ કરવા માંગે છે. ઇન્ડોનેશિયા ફ્રાન્સ પાસેથી રાફેલ ખરીદવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે, અને રશિયા અને પાકિસ્તાની મીડિયા સંયુક્ત રીતે આ સોદાને રોકવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.
રશિયાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય સ્પષ્ટ છે – તે તેના જૂના શસ્ત્ર બજારને જાળવી રાખવા માંગે છે, ખાસ કરીને જ્યારે ભારત હવે અમેરિકા અને ફ્રાન્સ જેવા પશ્ચિમી દેશો પાસેથી પણ સંરક્ષણ સોદાઓમાં રસ દાખવી રહ્યું છે. તે હવે માત્ર લશ્કરી કે રાજદ્વારી સંઘર્ષ નથી રહ્યો, પરંતુ તેણે ‘મીડિયા યુદ્ધ’નું સ્વરૂપ લીધું છે જેમાં પત્રકારત્વના આડમાં ભૂ-રાજકીય વ્યૂહરચનાઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે.
