Turkeyના ભૂકંપ પછી ભારતની નીતિ: શું ભારત ‘ઓપરેશન દોસ્ત’ ભૂલી જશે?
Turkey: 15 મેના રોજ તુર્કીમાં ફરી ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા, જેની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર 5.1 હતી. અત્યાર સુધી કોઈ જાનમાલના નુકસાનના અહેવાલ નથી, પરંતુ આ ભૂકંપે 2023 માં આવેલા વિનાશક ભૂકંપની યાદો તાજી કરી દીધી છે, જ્યારે ભારતે ‘ઓપરેશન દોસ્ત’ હેઠળ તુર્કીને તાત્કાલિક રાહત મોકલી હતી. તે સમયે, ભારતે NDRF ટીમો, તબીબી સ્ટાફ, ડોગ સ્ક્વોડ, રાહત સામગ્રી અને ડ્રોનના રૂપમાં તુર્કીને સહાય પૂરી પાડી હતી.
હવે એ જ તુર્કી, જે 2023માં ભારતનું મિત્ર હતું, તે પાકિસ્તાનની સાથે ઉભું છે. આવી સ્થિતિમાં, પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે આ સમયે તુર્કી પ્રત્યે ભારતની નીતિ શું હશે, અને શું ‘ઓપરેશન દોસ્ત’ને ભૂલી જવાનો સમય આવી ગયો છે?
ભારતે 2023 માં તુર્કીને સહાય મોકલી હતી
૬ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૩ના રોજ તુર્કીમાં આવેલા વિનાશક ભૂકંપની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર ૭.૮ હતી, ત્યારબાદ થોડા સમય પછી બીજો ૭.૫નો ભૂકંપ આવ્યો. તુર્કીમાં થયેલી આ ભયાનક દુર્ઘટનામાં 53,000 થી વધુ લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા અને 1 લાખથી વધુ લોકો ઘાયલ થયા હતા. લાખો લોકો બેઘર બન્યા. તે સમયે, ભારતે તાત્કાલિક રાહત મોકલી હતી અને ‘ઓપરેશન દોસ્ત’ શરૂ કરીને તુર્કીને મદદ કરી હતી. ભારતે 100 થી વધુ સભ્યોની NDRF ટીમ મોકલી હતી, જેમાં સર્ચ સ્ક્વોડ, ડોગ સ્ક્વોડ, ડ્રોન અને આવશ્યક રાહત સામગ્રીનો સમાવેશ થતો હતો. આ ઉપરાંત ભારતે તુર્કીને 7 કરોડ રૂપિયાની રકમ પણ આપી હતી.
તુર્કીએ પાકિસ્તાનને કેમ ટેકો આપ્યો?
તાજેતરના સમયમાં ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વધતા તણાવ છતાં, તુર્કીએ પાકિસ્તાનને ટેકો આપ્યો. તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિ રેસેપ તૈયપ એર્દોગને પાકિસ્તાન સાથેના સંબંધો મજબૂત બનાવ્યા, પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાન શાહબાઝ શરીફને તેમના “પ્રિય ભાઈ” ગણાવ્યા. તુર્કીએ પાકિસ્તાનને ડ્રોન અને લશ્કરી સાધનો પૂરા પાડ્યા, જેનાથી સ્પષ્ટ થયું કે તુર્કી પાકિસ્તાન તરફ ઝુકાવ ધરાવે છે. ભલે તુર્કી એક ધર્મનિરપેક્ષ રાષ્ટ્ર હોવાનો દાવો કરે છે, તેની 99% વસ્તી મુસ્લિમ છે, અને તેથી તે પાકિસ્તાન તરફ ઝુકાવ ધરાવતું જણાય છે.
ભારતમાં તુર્કીનો વિરોધ
તુર્કીએ પાકિસ્તાનને ટેકો આપ્યો, ત્યારબાદ ભારતમાં તેના વિરોધમાં વધારો થયો. પરિણામે, ભારત તુર્કી સાથેના તેના સંબંધોનું પુનર્મૂલ્યાંકન કરી રહ્યું છે. ભારતે આંતરરાષ્ટ્રીય મંચો પર, ખાસ કરીને બ્રિક્સમાં સભ્યપદ અંગે, તુર્કીનો વિરોધ કર્યો છે. આ ઉપરાંત, ભારતે સુરક્ષા કારણોસર તુર્કીની સેલેબી ઉડ્ડયન સેવા બંધ કરી દીધી છે અને શૈક્ષણિક સહયોગમાં પણ ઘટાડો કર્યો છે. JNU અને જામિયા મિલિયા ઇસ્લામિયા જેવી સંસ્થાઓએ તુર્કી સાથેના તેમના કરારો સમાપ્ત કરી દીધા છે. તુર્કી પણ પ્રવાસન ક્ષેત્રમાં વિરોધનો સામનો કરી રહ્યું છે અને ભારતીયો તેમના પ્રવાસ રદ કરી રહ્યા છે.
હવે જોવાનું એ રહે છે કે ભારત તુર્કી પ્રત્યેની પોતાની નીતિ કઈ દિશામાં લઈ જાય છે. શું તે પોતાના ‘ઓપરેશન દોસ્ત’ને ભૂલી જશે કે પછી બંને દેશો વચ્ચેના તણાવને ધ્યાનમાં રાખીને નવો રસ્તો અપનાવશે?
