બંદરથી લઈને મંદિરો સુધી: ભેરાઈનો ભવ્ય ભૂતકાળ
અમરેલી જિલ્લાના રાજુલા તાલુકામાં વસેલું ભેરાઈ ગામ માત્ર એક ભૌગોલિક બિંદુ નથી, પરંતુ ભવ્ય ઐતિહાસિક વારસો અને લોકસંસ્કૃતિનું જીવંત નમૂનો છે. અહીં આજેય શતાબ્દી જૂના મંદિરો, હવેલીઓ, શાળાઓ અને ભવ્ય પથ્થરના રસ્તાઓ એ ગૌરવશાળી ભૂતકાળની સાક્ષી આપે છે.
ભૂતકાળમાં ધમધમતું બંદર હતું ભેરાઈ
એક સમયે આ ગામ વેપાર માટે મહત્વપૂર્ણ બંદર તરીકે ઓળખાતું. ઈતિહાસના દસ્તાવેજોમાં ભેરાઈના બંદરની વિવિધ ઉલ્લેખો જોવા મળે છે. આજે બંદરની ગતિવિધિઓ તો રહી નથી, પણ તેનું ઐતિહાસિક મહત્વ હજુ યથાવત છે.
ભાઈ ભગવાનશેઠ: ગામના નવ નિર્માણના વિઝનરી
ગામનો વિકાસ ભાઈ ભગવાનશેઠના દ્રષ્ટિ અને સમર્પણથી સંભવ થયો. એક સદી પહેલાં તેમણે ગામમાં શૈક્ષણિક અને ધાર્મિક વ્યવસ્થાઓની પાયાં નાખ્યા… આજે પણ તેમની દાનશીલતા અને નેતૃત્વના ચિહ્નરૂપે ઊભેલા મંદિરો, શાળાઓ અને રસ્તાઓના માધ્યમથી તેમની યાદ જીવંત છે.
જગન્નાથ મંદિર: ભક્તિ અને શિલ્પકલાનું અલૌકિક મંડળ
ભેરાઈનું સૌથી મૂલ્યવાન ધાર્મિક કેન્દ્રીય સ્થાન છે ભગવાન જગન્નાથજીનું મંદિર, જેનું નિર્માણ વર્ષ 1916માં થયું હતું. રાજસ્થાનથી લાવવામાં આવેલી મૂર્તિઓ અહીં પ્રતિષ્ઠિત છે. આ મંદિર ભક્તિની સાથે ભવ્ય શિલ્પકલા અને સંસ્કારની શાંતિભરેલી ઊર્જાનો અમૂલ્ય ખજાનો છે.
રામજી મંદિર: રાજુલા પથ્થરમાંથી ઊભેલો ઐતિહાસિક કલાનું ચમત્કાર
રામજી મંદિરનું બાંધકામ 1930થી 1938 વચ્ચે થયું હતું. તેનું આખું માળખું સ્થાનિક રાજુલા પથ્થરમાંથી નિર્મિત છે. મંદિરના દરેક ભાગમાં નજરે પડે તેવું અદ્ભુત કોતરકામ છે. આ નમ્રતાથી ભરેલ સ્થળ આજે હજારો ભક્તોને આકર્ષે છે.
જૂનવાણી હવેલી અને ગામના ઐતિહાસિક રસ્તાઓ
ભગવાનશેઠ દ્વારા સ્થાપિત જૂનવાણી હવેલી આજેય સમારંભપૂર્વક ઊભી છે. ગામમાં અનેક રસ્તાઓ અને શાળાઓ આજે પણ પૂર્વજોની યાદ તાજી કરે છે. એટલું જ નહીં, ગાયો માટે ખાસ બનાવવામાં આવેલા “ગોંદરો” પણ આજે યથાવત છે – જે ગામના સંતુલિત જીવનચક્રને દર્શાવે છે.
જીવંત વારસાની ચિંતાઓ અને ભૂમિકાઓ
ભેરાઈના રહેવાસી જીવાભાઈ રામ જણાવે છે કે, ગામની ભવ્ય શિલ્પકલા આજે વિલુપ્ત થતી કળાઓમાં ગણાય છે. એક સમયના દડદાર નમૂનાઓ હવે માત્ર વારસાના રૂપે જ બચી રહ્યા છે. ભવિષ્યની પેઢી માટે આ સમૃદ્ધ ઇતિહાસને જીવંત રાખવા વધુ પ્રયત્નોની જરૂર છે.
આજનું ભેરાઈ: જૂન આત્માને સંગાથ આપતું આધુનિક ગામ
આજે પણ ભેરાઈમાં આશરે 8000 લોકો વસે છે, જેમાંથી 2000 લોકો કારકિર્દી અને વેપાર માટે બહાર રહે છે. છતાં ગામની જૂની સ્થાપનાઓ, મંદિરો અને સંસ્થાઓ ગામલોકોને એકતામાં બાંધીને રાખે છે. ભલે સમય બદલાયો હોય, પણ ભેરાઈનું સંસ્કાર, ભક્તિ અને ઐતિહાસિક ગૌરવ હજુ યથાવત છે.
