પાણી બચતથી લઈને વધુ ઉત્પાદન સુધી
ઉત્તર પ્રદેશના લખીમપુર ખીરીને વર્ષોથી “ખાંડનું કટોરું” માનવામાં આવે છે, કારણ કે અહીં વિશાળ વિસ્તાર સુધી શેરડીની ખેતી જોવા મળે છે. હાલ નવેમ્બરના મહિનામાં શિયાળાની વાવણી ઝડપથી આગળ વધી રહી છે. આ સમય દરમિયાન ધાનની કાપણી પૂરી થવાથી જમીન ખાલી મળે છે અને ખેડૂતો એ જ જમીનમાં તરત જ શેરડી વાવી શકે છે. એક જ ખેતરમાં વર્ષમાં બે પ્રકારના પાક ઉગાડવાની આ તક તેમને વધારાનો નફો મેળવવામાં મદદ કરે છે અને તેમની આવકમાં સ્થાયી વધારો થાય છે.
શિયાળાની વાવણી કેમ વધારે નફાકારક સાબિત થાય છે
કૃષિ નિષ્ણાતોના જણાવ્યા મુજબ, શિયાળાની શેરડી સામાન્ય વાવણી કરતાં વધારે ઉત્પાદન આપે છે. વિશેષજ્ઞો માને છે કે આ સમયમાં વાવેલી શેરડીમાં લગભગ 20 ટકા વધારાની ઉપજ મળી શકે છે, જે ખેડૂતો માટે વિશેષ લાભદાયક છે. વાવણી પહેલાં બીજનો ઉપચાર કરવાથી રોગોના હુમલાથી બચી શકાય છે અને પાકની ગુણવત્તા પણ જળવાઈ રહે છે. ઓછા ખર્ચમાં વધુ પરિણામ આપતી આ રીત ખેડૂતને વ્યાપક ફાયદો આપે છે અને તેમની ખેતી વધુ સુરક્ષિત બને છે.
ખેડૂત જાગૃતિ માટે થતા આયોજન અને સહાય
શેરડી વિભાગ તેમજ શુગર મિલોના અધિકારીઓ ખેડૂતોને શિયાળાની વાવણી તરફ પ્રોત્સાહિત કરવા સતત પ્રયત્ન કરી રહ્યા છે. વિવિધ ગામોમાં જાગૃતિ શિબિરોનું આયોજન કરીને ઉત્તમ જાતો, સુધારેલી વાવણી પદ્ધતિઓ અને ખાતર સંચાલન અંગે માર્ગદર્શન આપવામાં આવી રહ્યું છે. ખેડૂતોને આધુનિક ટેકનિકો સમજાવવામાં આવી રહી છે, જેથી તેઓ ઉત્પાદન વધારવા સાથે ગુણવત્તા પણ જાળવી શકે. આ યોજનાઓ ખેડૂતોને બદલાતી ખેતી પદ્ધતિઓ તરફ આગળ વધવામાં મોટી મદદ કરે છે.
રેજર–ટ્રેંચ પદ્ધતિ: પાણી બચત સાથે વધારે ઉપજ આપતી રીત
વાવણી માટે ‘રેજર’ અને ‘ટ્રેંચ’ પદ્ધતિઓ હાલ સૌથી વધુ લોકપ્રિય બની રહી છે. આ પદ્ધતિઓમાં ઊંડા નાળા બનાવી તેમાં શેરડીના સેટ મૂકવામાં આવે છે અને ત્યારબાદ જરૂરી પોષક તત્ત્વો ધરાવતું ખાતર આપવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિ પાકને ઝડપી વિકાસ તરફ દોરી જાય છે અને પાણીની જરૂરિયાતમાં પણ નોંધપાત્ર ઘટાડો કરે છે. ખાસ કરીને પાણીની તંગી ધરાવતા વિસ્તારોમાં આ પદ્ધતિ ખેડૂત માટે અત્યંત લાભકારી સાબિત થાય છે અને ખર્ચમાં પણ મોટો ઘટાડો કરે છે.
ઓછી કિંમત, વધુ ફાયદો અને યોગ્ય સમયની કાપણી
આ શિયાળાની પદ્ધતિથી વાવેલો પાક આવતા વર્ષની મિલ અવધિ સાથે સુસંગત રહે છે, જેથી કાપણીમાં પણ સરળતા રહે છે. ઓછી સિંચાઈ, ઓછા ખર્ચ અને વધારે ઉત્પાદન એટલે આ પદ્ધતિ ખેડૂતો માટે અનેક દિશામાં લાભદાયક છે. જમીનનો સચોટ ઉપયોગ અને પાણીનું સંરક્ષણ—બંને બાબતોને એકસાથે સિદ્ધ કરતું આ મોડેલ મોટા પાયે ખેડૂતોને આકર્ષી રહ્યું છે.
