યોગ્ય સમય, સુધારેલી જાતો અને મશીન આધારિત વાવણીથી ખેડૂતોને મળશે વધુ લાભ
ચોમાસાની સિઝન પૂર્ણ થયા બાદ સૌરાષ્ટ્ર અને સમગ્ર ગુજરાતમાં ખેડૂતો આગળની ઋતુ માટે વિવિધ પાકોની તૈયારીમાં લાગી જાય છે. જેમાં ઘઉંનું વાવેતર સૌથી વધુ પ્રમાણમાં થાય છે અને તે ખાદ્ય અનાજોમાં સર્વાધિક ઉપયોગી પાક પણ ગણાય છે. જો આ પાકની ખેતીમાં વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિઓ અપનાવવામાં આવે અને યોગ્ય જાતોની પસંદગી સાથે વાવેતર કરવામાં આવે, તો ખેડૂતોને વધુ ઉત્પાદન અને આર્થિક લાભ મળી શકે છે. ઘઉં માટે ઠંડુ તેમજ સૂકું હવામાન ઉત્તમ ગણાય છે, જ્યારે વાદળછાયું અને ભેજવાળું વાતાવરણ ગેરૂ સહિતના રોગોના પ્રસર માટે જોખમકારક બની શકે છે. જમીનના દૃષ્ટિકોણે સારી નિતારવાળી ગોરાડુ અથવા મધ્યમ કાળી જમીન ઘઉંના વિકાસ માટે વધુ અનુકૂળ રહે છે.
વાવેતર પહેલાંની ભૂમિ તૈયારી અને ખાતર વ્યવસ્થા
ઉત્પાદનમાં વૃદ્ધિ મેળવવા માટે જમીન તૈયાર કરવાની પ્રક્રિયા અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. ખેડૂતોએ પહેલા ઓરવાણ અને વરાપ કરાવીને જમીન સમાન કરવી, ત્યારબાદ ટ્રેક્ટર વડે ખેડ કરી જમીનને નરમ અને ભુરભુરી બનાવવી જોઈએ. જો ચોમાસામાં છાણીયું ખાતર ન નાખ્યું હોય, તો વાવેતર પૂર્વે હેક્ટરદીઠ 10 થી 15 ટન સારી રીતે કોહવાયેલું સજીવ ખાતર નાખવું ઉત્તમ પરિણામ અપાવે છે. આ રીતથી જમીનનું પોષણ મૂલ્ય વધે છે અને ઘઉંના પાકને પ્રારંભિક મજબૂત વૃદ્ધિ મળે છે.
વધુ ઉત્પાદન આપતી સુધારેલી જાતો
ઘઉંની કેટલીક નવી સંશોધિત જાતો ખેડૂતો માટે વધુ ફાયદાકારક સાબિત થઈ રહી છે. જેમ કે GJW-463, જે ગરમીમાં ટકી રહે છે અને મધ્યમ ખારાશવાળી જમીનમાં પણ સારું ઉત્પાદન આપે છે, જેમાં હેક્ટરદીઠ સરેરાશ 5575 કિલો જેટલું ઉત્પાદન નોંધાય છે. GW-496 બીજી એક સંશોધિત જાત છે, જેના દાણા કઠણ અને મોટા હોય છે અને તેનું પ્રતિ હેક્ટર ઉત્પાદન લગભગ 4570 કિલો સુધી મળે છે. પિયત જમીન માટે અનુકૂળ GW-499 જાત ગરમી અને વિપરીત પરિસ્થિતિઓ સામે સહનશીલ છે તથા હેક્ટરદીઠ આશરે 4602 કિલો ઉત્પાદન આપે છે. તદુપરાંત GW-1255 જેવી જાત સમયસર વાવેતર માટે શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે અને મૂલ્યવર્ધન તેમજ નિકાસ ધોરણોને પણ પૂર્ણ કરે છે.
વાવણી સમયનું યોગ્ય આયોજન
વાવેતરનો યોગ્ય સમય પાકના કુલ વિકાસ પર સીધી અસર કરે છે. પ્રવર્તમાન હવામાનનો સંપૂર્ણ લાભ મેળવવા માટે ઘઉંનું વાવેતર સામાન્ય રીતે 15 નવેમ્બર આસપાસ કરવું શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. વધુ વહેલું અથવા વધારે મોડું વાવેતર કરવાથી ઉત્પાદન ઘટતું જાય છે. જો કે 10 ડિસેમ્બર સુધી વાવેતર કરવામાં આવે તો ઘઉંની ખેતી આર્થિક રીતે હજી પણ ફાયદાકારક રહે છે. ખેડૂતો આ સમયગાળાનો યોગ્ય ઉપયોગ કરે તો તેમની ઉપજમાં નોંધપાત્ર વધારો થઈ શકે છે.
મશીન આધારીત વાવણીની સુવિધા
આધુનિક સાધનોના ઉપયોગથી વાવેતર વધુ સુનિયોજિત અને અસરકારક બને છે. આજે અનેક વિસ્તારોમાં ડબલ બોક્સવાળા ઓટોમેટિક ટ્રેક્ટર આધારિત વાવણીયા ભાડે ઉપલબ્ધ છે, જેની મદદથી બીજ અને ખાતર બન્નેનું નિર્ધારિત દરે વાવેતર કરી શકાય છે. આ મશીનો બે મીટરના અંતરે પાળીઓ પણ બનાવે છે, જે પાકની સંભાળ, સિંચાઈ અને નિંદામણની પ્રક્રિયા સરળ બનાવે છે. સમય, શ્રમ અને ખર્ચ—ત્રણેયની બચત સાથે ઉત્પાદનક્ષમતા વધારવાનો આ આદર્શ માર્ગ છે.
