શિયાળાનું સુપરફૂડ: ઘેર બેઠા મેથી ઉગાડવાની સૌથી સરળ રીત! (માટી, પાણી અને સમયની સંપૂર્ણ માહિતી)
ઘણા લોકોને ઘરમાં ગાર્ડનિંગ કરવાનો શોખ હોય છે. તેઓ પોતાની બાલ્કની કે છત પર વિવિધ પ્રકારના ફૂલ અને ફળ ઉગાડે છે. જો તમે પણ ગાર્ડનિંગના શોખીન છો, તો આ શિયાળામાં મેથી ઉગાડી શકો છો. ચાલો જાણીએ મેથી ઉગાડવાની સૌથી સરળ રીત, જેથી તમે આ પોષક તત્વોથી ભરપૂર શાકભાજીનો લાભ લઈ શકો.
મેથી એક એવું લીલું પાંદડાવાળું શાક છે જેમાં વિટામિન A, વિટામિન C, વિટામિન K અને B મળી આવે છે. આ ઉપરાંત, તે આયર્ન, કેલ્શિયમ, પોટેશિયમ અને મેગ્નેશિયમનો પણ સારો સ્રોત છે. ફાઇબર અને એન્ટીઑકિસડન્ટોના કારણે મેથીનો સાગ પાચન અને વજન ઘટાડવા (Weight Loss) માટે સુપરફૂડ માનવામાં આવે છે.
મેથીનો છોડ રોપવાનો યોગ્ય સમય
મેથી ઉગાડવાનો સૌથી ઉત્તમ સમય ઓક્ટોબરથી નવેમ્બર વચ્ચેનો હોય છે. આ સમયે વાતાવરણ ઠંડુ હોય છે, જે બીજને અંકુરિત કરવા માટે સૌથી પરફેક્ટ માનવામાં આવે છે. જોકે, જો તમે તેને કુંડામાં બાલ્કની કે છત પર ઉગાડી રહ્યા હોવ, તો સપ્ટેમ્બરથી માર્ચ વચ્ચે પણ વાવણી કરી શકો છો.
ઘેર બેઠા મેથી કેવી રીતે ઉગાડશો?
ઘરે મેથી ઉગાડવા માટે તમે મેથીના બીજનો ઉપયોગ કરી શકો છો. મેથીના બીજ ખૂબ જ ઝડપથી વધે છે અને ઓછા સમયમાં ઘણો સાગ આપે છે.
- બીજની તૈયારી: તમે નર્સરીમાંથી લાવેલા બીજનો ઉપયોગ કરી શકો છો અથવા રસોઈમાં વપરાતી મેથીના દાણા પણ વાપરી શકો છો. 1-2 ચમચી મેથીના દાણાને રાતભર પાણીમાં પલાળી રાખો. આનાથી છોડ ખૂબ જ ઝડપથી વધે છે.
- વાવણી: પલાળેલા મેથીના બીજને એક મોટા કન્ટેનર કે ગ્રો બેગમાં 1/2 ઇંચની ઊંડાઈએ રોપો.
- પાણી: બીજ રોપ્યા પછી, તેમને માટીમાં સારી રીતે દબાવી દો અને સ્પ્રે બોટલની મદદથી પાણી આપો. વધારે પાણી આપવાનું ટાળો. ફક્ત માટીને હળવી ભીની રાખો.
- સૂર્યપ્રકાશ: મેથીના છોડને દરરોજ 5-6 કલાકની તડકાની જરૂર હોય છે. જો તમે ખૂબ જ તેજ તડકામાં છોડને રાખો છો, તો તેના પાંદડા પીળા પડી શકે છે અથવા બળી શકે છે.
મેથી ઉગાડવા માટે માટી કેવી રીતે તૈયાર કરવી?
ઘરે મેથી ઉગાડવા માટે પોચી, હલકી અને સારી રીતે પાણી નિકળી જતી માટી સૌથી ઉત્તમ છે.
- સોઇલ મિક્સ: 1 ભાગ બાગની માટી, 1 ભાગ છાણિયું ખાતર (અથવા કમ્પોસ્ટ) અને 1 ભાગ રેતી (અથવા કોકોપીટ) મિક્સ કરીને માટી તૈયાર કરો.
- સૂર્યસ્નાન: તૈયાર કરેલી માટીને એક મોટા ટબ કે ડોલમાં રાખીને 1-2 દિવસ તડકો આપો. આનાથી માટીમાં કીડા કે ફૂગ (ફફૂંદ) જલદી લાગતા નથી.
- પોષણ: મેથીનો છોડ રોપ્યા પછી દર 2 અઠવાડિયે કમ્પોસ્ટ ઉમેરતા રહો. આનાથી પાંદડા લીલાછમ રહે છે અને ગ્રોથ પણ ઝડપથી થાય છે.
કેટલા દિવસમાં આવશે છોડ?
- અંકુરણ: મેથી રોપ્યાના 3-4 દિવસ પછી જ સ્પ્રાઉટ (અંકુર) આવવા લાગે છે.
- પાંદડા: 7-8 દિવસમાં મેથીના પાંદડા નીકળવા લાગશે.
- કાપણી માટે તૈયાર:
- ઝડપી ઉપયોગ: 15 થી 20 દિવસમાં મેથી હાર્વેસ્ટ (કાપણી) માટે તૈયાર થઈ જાય છે.
- સાગ માટે: જો તમે તેને સાગની જેમ ઉપયોગ કરવા માંગો છો, તો 30 થી 40 દિવસમાં કાપણી કરી શકો છો.
- બીજ માટે: જો મેથીના બીજ જોઈતા હોય તો ફૂલ આવવાની રાહ જુઓ, જે 40 થી 50 દિવસ પછી આવવા લાગે છે.
કાપણી કરવાની યોગ્ય રીત
સામાન્ય રીતે મેથીની કાપણી છોડ રોપ્યાના 30 થી 40 દિવસ પછી કરવી યોગ્ય છે.
- કટ કરો: સાગને કાપવા માટે કાતરનો ઉપયોગ કરો.
- ધ્યાન રાખો: તમારે મૂળમાંથી સાગને કાઢવાનો નથી, પરંતુ માટીથી 2 ઇંચ ઉપર છોડીને પાંદડા કાપવાના છે.
- ફાયદો: આમ કરવાથી ફરીથી પાંદડા વધશે અને તમને વધુ સાગ મળશે.
