જર્મનીમાં મળ્યો ‘જંગલી પોલિયોવાયરસ’: આ વાયરસે પોલિયો નાબૂદીના પ્રયાસો સામે ઊભો કર્યો પડકાર
વૈશ્વિક સ્તરે પોલિયોને નાબૂદ કરવા માટે યુદ્ધના ધોરણે કામ કરવામાં આવ્યું છે. તમામ દેશોએ તેને જડમૂળથી નાબૂદ કરવા માટે પોતાનું સર્વસ્વ આપી દીધું છે. જોકે, હજુ સુધી આમાં સંપૂર્ણ સફળતા મળી નથી. કેટલાક પ્રદેશોએ આમાં નોંધપાત્ર સફળતા મેળવી હતી. આ દરમિયાન, જર્મનીના હેમ્બર્ગમાં ગંદા પાણીના (વેસ્ટ વોટર) એક નમૂનામાં વાઇલ્ડ પોલિયોવાયરસ ટાઇપ 1 (WPV1) મળી આવ્યો છે.
યુરોપિયન યુનિયનની એક એજન્સી, યુરોપિયન સેન્ટર ફોર ડિસીઝ પ્રિવેન્શન એન્ડ કંટ્રોલ (ECDC) એ પોતાના એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે જર્મનીએ હેમ્બર્ગમાં ગંદા પાણીના નમૂનામાં જંગલી પોલિયો વાયરસ ટાઇપ 1 (WPV1) ની હાજરીની જાણ કરી છે.
પોલિયો ખતમ કરવાના પ્રયાસોને આંચકો
આ પહેલા એવા અહેવાલો આવ્યા હતા કે 2024ના અંતથી જર્મનીમાં અનેક સ્થળોએથી પ્રાપ્ત થયેલા ગંદા પાણીના નમૂનાઓમાં વેક્સિન-વ્યુત્પન્ન પોલિયોવાયરસ ટાઇપ 2 (cVDPV2) મળી રહ્યો છે. આ એવા સમયે એક આંચકો છે, જ્યારે દેશો આ વાયરસને નાબૂદ કરવા માટે પ્રયત્નશીલ છે.
આ લોકો માટે છે ખતરો
cVDPV2 અને WPV1 ની હાજરી એકબીજા સાથે સંબંધિત નથી, પરંતુ બંને પ્રકારના પોલિયો વાયરસ એવા લોકોમાં પોલિયોનું કારણ બની શકે છે જેમનું રસીકરણ થયું નથી અથવા જેમનું સંપૂર્ણ રસીકરણ થયું નથી. રોબર્ટ કોખ ઇન્સ્ટિટ્યૂટે પોતાના નિવેદનમાં કહ્યું, “જર્મનીમાં ગટરોમાંથી લેવાયેલા એક નમૂનામાં વાઇલ્ડ પોલિયોવાયરસ ટાઇપ 1 (WPV1) મળી આવ્યો છે.” જોકે, રાહતની વાત એ છે કે અત્યાર સુધી કોઈ પણ મનુષ્યમાં ચેપ લાગ્યાની પુષ્ટિ થઈ નથી.
વાયરસ મળવો અસામાન્ય, પણ અણધાર્યો નહીં
જર્મનીમાં ગંદા પાણીના નમૂનામાં WPV1 મળી આવવું અસામાન્ય છે, પરંતુ અણધાર્યું નથી. નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જર્મનીમાં ગંદા પાણીમાં WPV1 મળી આવવાથી યુરોપિયન વસ્તીને થતો ખતરો ઘણો ઓછો માનવામાં આવે છે, કારણ કે આ સમગ્ર પ્રદેશમાં રસીકરણનો દર સામાન્ય રીતે ઘણો ઊંચો છે.
WPV1 ના જીનોમ સિક્વન્સિંગ પરથી જાણવા મળ્યું છે કે તે અફઘાનિસ્તાનના એક જિનેટિક ક્લસ્ટર સાથે ખૂબ જ મળતો આવે છે.
વર્તમાનમાં WPV1 માત્ર અફઘાનિસ્તાન અને પાકિસ્તાનમાં જ ફેલાઈ રહ્યો છે, પરંતુ તાજેતરના વર્ષોમાં તે આ બંને દેશોની બહાર પણ જોવા મળ્યો છે. ઈરાન (2019) માં પર્યાવરણીય નમૂનાઓમાં અને મલાવી (2021) તથા મોઝામ્બિક (2022) માં પણ આ કેસ મળ્યા હતા.
રસીકરણ કવરેજ 90% થી વધુ જરૂરી
તમામ યુરોપિયન યુનિયન/EEA દેશોમાં પોલિયો રસીકરણ કાર્યક્રમો છે અને તમામ નિષ્ક્રિય પોલિયો રસી (IPV) નો ઉપયોગ કરે છે. મોટાભાગના યુરોપિયન યુનિયન/EEA દેશોમાં રસીકરણ કવરેજ 90% થી વધુ છે.
જ્યાં સુધી પોલિયોનું વિશ્વ સ્તરે સંપૂર્ણ નાબૂદી ન થાય, ત્યાં સુધી યુરોપમાં આ વાયરસના ફરીથી ફેલાવાનો ખતરો ત્યાં સુધી રહેશે જ્યાં સુધી એવા લોકો છે જેમનું સંપૂર્ણ રસીકરણ થયું નથી. આથી, લોકોને પોલિયોથી બચાવવા માટે રસીકરણની જરૂરિયાત છે.
ECDC એ જાહેર આરોગ્ય સત્તાવાળાઓ માટે ભલામણો કરી છે, જેમાં ખાસ કરીને નાના બાળકો માટે નિયમિત રસીકરણ કાર્યક્રમોમાં પોલિયો-યુક્ત રસીનું સમયસર વહીવટ સુનિશ્ચિત કરવું, જેથી સમાજના તમામ સ્તરે ઓછામાં ઓછા 90% કવરેજ જાળવી શકાય.
