હાઈ કોલેસ્ટ્રોલના 6 ગંભીર સંકેતો: શરીરના આ 5 ભાગોમાં સતત દુખાવો વધે તો તાત્કાલિક ચેતી જાવ!
આજની ઝડપી જીવનશૈલી અને અનિયમિત આહારના કારણે હાઈ કોલેસ્ટ્રોલની સમસ્યા એક મહામારીનું સ્વરૂપ લઈ રહી છે. કોલેસ્ટ્રોલ શરીર માટે જરૂરી હોવા છતાં, ખાસ કરીને LDL (‘ખરાબ’ કોલેસ્ટ્રોલ) નું અસામાન્ય રીતે વધેલું સ્તર હાર્ટ એટેક, સ્ટ્રોક અને લોહીની નસોના બ્લોકેજનું ગંભીર જોખમ વધારે છે. હાઈ કોલેસ્ટ્રોલને ‘સાયલન્ટ કિલર’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, કારણ કે તેના પ્રારંભિક લક્ષણો સ્પષ્ટ હોતા નથી. જોકે, શરીરના કેટલાક ચોક્કસ ભાગોમાં અનુભવાતો સતત દુખાવો કે બદલાવ તેના પ્રારંભિક સંકેતો હોઈ શકે છે.
જો તમને શરીરના કેટલાક ભાગો, જેમ કે પગ, છાતી, ગરદન, જડબા અને ખભામાં સતત દુખાવો કે દબાણ અનુભવાય, તો તે હાઈ કોલેસ્ટ્રોલનો સંકેત હોઈ શકે છે. આવા કોઈ પણ લક્ષણ જણાય તો તાત્કાલિક તબીબી સહાય લેવી અને કોલેસ્ટ્રોલનું ચેકઅપ કરાવવું અનિવાર્ય છે.
હાઈ કોલેસ્ટ્રોલના ૬ મહત્ત્વપૂર્ણ શારીરિક સંકેતો
શરીરમાં કોલેસ્ટ્રોલનું સ્તર વધે ત્યારે લોહીની નસોમાં (ધમનીઓમાં) ચરબી જમા થવા લાગે છે, જેને એથરોસ્ક્લેરોસિસ (Atherosclerosis) કહેવાય છે. આનાથી લોહીના પ્રવાહમાં અવરોધ ઊભો થાય છે, જે નીચેના લક્ષણો પેદા કરે છે:
૧. છાતીમાં દુખાવો અને દબાણ (એન્જાઇના)
આ હાઈ કોલેસ્ટ્રોલનું સૌથી ગંભીર અને જીવલેણ લક્ષણ છે. જ્યારે કોલેસ્ટ્રોલ હૃદયના સ્નાયુઓને લોહી પહોંચાડતી ધમનીઓમાં જમા થાય છે, ત્યારે તેને પૂરતો ઓક્સિજનયુક્ત લોહીનો પ્રવાહ મળતો નથી. આનાથી છાતીમાં દબાણ, ભારેપણું, બળતરા અથવા જડતાની લાગણી પેદા થાય છે. આ પરિસ્થિતિને એન્જાઇના કહેવામાં આવે છે, જે કોરોનરી ધમની રોગ (CAD) અથવા હૃદયરોગના હુમલાનો સ્પષ્ટ સંકેત હોઈ શકે છે અને તાત્કાલિક તબીબી ધ્યાન માંગે છે.
૨. પગમાં દુખાવો અને ખેંચાણ
કોલેસ્ટ્રોલનું વધેલું સ્તર પગની ધમનીઓમાં લોહીનો પ્રવાહ ઘટાડી શકે છે. આ સ્થિતિને પેરિફેરલ આર્ટરિયલ ડિસીઝ (PAD) કહેવાય છે. પરિણામે, વ્યક્તિને નીચેના અનુભવો થાય છે:
- ચાલતી વખતે અથવા સામાન્ય શ્રમ દરમિયાન પગમાં ભારેપણું, દુખાવો અથવા તીવ્ર ખેંચાણ (ખાસ કરીને પિંડીઓમાં).
- આરામ કરતી વખતે દુખાવો ઓછો થઈ જાય છે, પરંતુ સક્રિય થતાં ફરી શરૂ થાય છે.આ નબળા રક્ત પરિભ્રમણનો સ્પષ્ટ સંકેત છે અને તેને અવગણવો જોઈએ નહીં.
૩. ગરદન, જડબા અને ખભામાં તીવ્ર દુખાવો
કોલેસ્ટ્રોલના કારણે જ્યારે હૃદય તરફ લોહીનું પરિભ્રમણ અવરોધાય છે, ત્યારે આ દુખાવો માત્ર છાતી પૂરતો સીમિત નથી રહેતો. તે ઘણીવાર શરીરના અન્ય ભાગો, ખાસ કરીને ગરદન, જડબા અથવા ખભા સુધી ફેલાય છે. શરૂઆતમાં આ દુખાવો તણાવ કે સ્નાયુની ખેંચાણ જેવો લાગી શકે છે. જો આ દુખાવો વારંવાર થાય અથવા તે શ્રમ સાથે જોડાયેલો હોય, તો તે હૃદયની ગંભીર સમસ્યાઓ તરફ ઈશારો કરી શકે છે.
૪. હાથ અને પગમાં નિષ્ક્રિયતા (સુન્નતા)
લોહીનો પ્રવાહ ઓછો થવાને કારણે હાથ-પગના છેડા સુધી ઓક્સિજનયુક્ત લોહી પૂરતા પ્રમાણમાં પહોંચી શકતું નથી. આના કારણે હાથ-પગમાં નિષ્ક્રિયતા (સુન્નતા), ઝણઝણાટ અથવા સતત ઠંડક અનુભવવી સામાન્ય છે. ગંભીર કિસ્સાઓમાં, નબળા રક્ત પ્રવાહને કારણે અસરગ્રસ્ત અંગ, ખાસ કરીને પગનો રંગ, ફિક્કો અથવા વાદળી પણ થઈ શકે છે.
૫. અસામાન્ય થાક અને ચક્કર આવવા
જો હૃદયને પૂરતું લોહી ન મળે, તો તે શરીરના બાકીના ભાગોને પૂરતા પ્રમાણમાં ઓક્સિજન સપ્લાય કરી શકતું નથી. ઘણા લોકો માથામાં ભારેપણું, સતત થાક અથવા ચક્કર આવવાની લાગણી અનુભવે છે. સીડીઓ ચડતી વખતે અથવા સામાન્ય શ્રમમાં પણ શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અથવા અસામાન્ય થાક લાગવો એ પણ કોલેસ્ટ્રોલ વધારાનું લક્ષણ હોઈ શકે છે.
૬. આંખોની આસપાસ પીળાશ (Xanthomas)
કેટલાક કિસ્સાઓમાં, ઉચ્ચ કોલેસ્ટ્રોલના જમાવટને કારણે આંખોની આસપાસ અથવા પોપચા પર પીળાશ પડતા ડાઘ (Xanthomas) દેખાય છે. આ લક્ષણ પ્રમાણમાં દુર્લભ છે, પરંતુ તે ઉચ્ચ કોલેસ્ટ્રોલ અથવા અન્ય લિપિડ ડિસઓર્ડરનો સ્પષ્ટ સંકેત છે અને તાત્કાલિક તપાસ કરાવવી જોઈએ.
તબીબી સલાહ
હાઈ કોલેસ્ટ્રોલના આ સંકેતોને ક્યારેય અવગણવા ન જોઈએ. જો તમને ઉપર દર્શાવેલા લક્ષણોમાંથી કોઈ પણ સતત અનુભવાય, તો તાત્કાલિક ડોક્ટરનો સંપર્ક કરવો, લિપિડ પ્રોફાઇલ ટેસ્ટ કરાવવો અને જીવનશૈલીમાં યોગ્ય ફેરફારો કરવા જરૂરી છે. સંતુલિત આહાર, નિયમિત વ્યાયામ અને જો જરૂરી હોય તો તબીબી સારવાર દ્વારા કોલેસ્ટ્રોલના સ્તરને નિયંત્રિત કરી શકાય છે.
